Ο χώρος της ανώτατης εκπαίδευσης έχει καταντήσει το “πειραματόζωο” των εκάστοτε πολιτικών ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας με δυστυχώς λίγες εξαιρέσεις. Για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τριτοβάθμια εκπαίδευση θα μας ενημερώσει σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη ο κ. Δημοσθένης Σταμάτης. Ο κ. Σταμάτης είναι Καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΣΕΠ) του ΑΤΕΙΘ και μέλος του Κεντρικού Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΟΣΕΠ) των ΤΕΙ.
1. Ο μεγάλος αριθμός των τμημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει υπερβεί κατά πολύ τις απαιτήσεις μιας χώρας όπως είναιη Ελλάδα. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να λυθεί συγχωνεύοντας ή καταργώντας τμήματα και αν ναι με ποια κριτήρια ?
Σήμερα, στα πλαίσια της Ανώτατης Εκπαίδευσης λειτουργούν 500 τμήματα που παρέχουν ισάριθμα προπτυχιακά προγράμματα και πάνω από 600 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας άκριτης διεύρυνσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η διεύρυνση αυτή οργανώθηκε με ευθύνη των ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας και των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών, χρηματοδοτήθηκε και υλοποιήθηκε, κυρίως στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων ΕΠΕΑΕΚ Ι και ΙΙ και είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ιδρυμάτων πολλών ταχυτήτων, τμημάτων με ασαφή επιστημονικό ή τεχνολογικό αντικείμενο και την άσκοπη γεωγραφική διασπορά των τμημάτων αυτών. Η διεύρυνση αυτή πραγματοποιήθηκε με κομματικά ή άλλα μη ακαδημαϊκά κριτήρια και επί της ουσίας υποβάθμισε τη Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση και υπονόμευσε το «δωρεάν» χαρακτήρα της.
Αποτελεί θέση της ακαδημαϊκής κοινότητας των ΤΕΙ ότι απαιτείται ένας συνολικός χωροταξικός ανασχεδιασμός (με επιστημονικές μελέτες που να βασίζονται σε ακαδημαϊκά κριτήρια και στις πραγματικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας) τόσο της χωροθέτησης όλων των ΑΕΙ, όσο κυρίως, των επιστημονικών, τεχνολογικών ή διεπιστημονικών αντικειμένων που καλύπτουν. Στην παρούσα φάση όμως, φοβάμαι ότι η πολιτεία προχωρά σε καταστροφικές ενέργειες, οι οποίες κοινή συνισταμένη έχουν το δραστικό περιορισμό της δημόσιας χρηματοδότησης των ιδρυμάτων και τη μείωση του προσωπικού τους. Οι συγχωνεύσεις και καταργήσεις των τμημάτων, με τον τρόπο που επιχειρούνται (πέρυσι, ξαφνικά, 24 τμήματα των ΤΕΙ αφαιρέθηκαν από το μηχανογραφικό εισαγωγής στα ΑΕΙ) και σε συνδυασμό με τη δραστική μείωση της χρηματοδότησης, θα οδηγήσουν τα ιδρύματά μας σε κλείσιμο ή μαρασμό.
2. Κάτω από ποιες προϋποθέσεις ένα τμήμα χαρακτηρίζεται ως τμήμα Πληροφορικής και ο απόφοιτος αυτού αποκτά επαγγελματικά δικαιώματα που κατέχει ο απόφοιτος ενός τμήματος αμιγώς Πληροφορικής?
Διεθνώς, τα τμήματα που παρέχουν σπουδές πληροφορικής χωρίζονται, στις εξής κυρίως κατηγορίες: Επιστήμης Υπολογιστών (ComputerScience), Μηχανικής Υπολογιστών (ComputerEngineering), Μηχανικής Λογισμικού (SoftwareEngineering), Τεχνολογίας Πληροφορικής (InformationTechnology) και Πληροφοριακών Συστημάτων (InformationSystems). Στα προγράμματα σπουδών όλων αυτών των τμημάτων υπάρχει ένας κοινός κορμός μαθημάτων ο οποίος συμπληρώνεται με μαθήματα ειδικά για την κάθε κατηγορία. Στον καθορισμό των προϋποθέσεων για την κατάταξη των τμημάτων σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες, σημαντικό ρόλο παίζουν με το κύρος τους διεθνείς επιστημονικές και επαγγελματικές ενώσεις στον τομέα της Πληροφορικής (όπως η ACM και η IEEE). Στην Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρα μας, υπάρχει μία πανσπερμία τμημάτων (πάνω από 40 τμήματα σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ που δέχονται περίπου 7000 εισακτέους κάθε χρόνο), τα οποία αναφέρονται στην πληροφορική ή έχουν στον τίτλο τους τη λέξη πληροφορική. Σε πολλές περιπτώσεις η επιλογή του τίτλου των τμημάτων αυτών δεν έχει γίνει με αμιγώς επιστημονικά κριτήρια αλλά με κριτήρια «μάρκετινγκ» στη βάση άκρατης εξειδίκευσης σε πεδία εφαρμογής που για κάποια χρονική περίοδο φαινόταν να έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας. Δεν υπήρξε ποτέ μία σαφής διαδικασία αξιολόγησης/πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών αυτών των τμημάτων, που να είναι κοινά αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα και υπάρχει μεγάλη ασάφεια στο ποιά ακριβώς είναι τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους. Πρέπει ίσως να τονιστεί ότι το επάγγελμα του πληροφορικού, ενώ έχει πολλές προοπτικές, η άσκησή του δεν συνοδεύεται από κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα, όπως για παράδειγμα το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού ή το επάγγελμα του δικηγόρου ή του γιατρού. Λύση στο συγκεκριμένο ζήτημα θα μπορούσε να δοθεί αν υπήρχε ένας ενιαίος επιστημονικός και επαγγελματικός φορέας Πληροφορικής, στον οποίο θα έπρεπε να εγγράφονται οι απόφοιτοι των τμημάτων και να αποκτούν συγκεκριμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Και εδώ όμως τα πράγματα είναι δύσκολα, καθώς οι επιμέρους φορείς που έχουν συσταθεί, όπως η Ελληνική Εταιρεία Επιστημόνων και Επαγγελματιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΕΠΥ), η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδος (ΕΠΕ), η Ένωση Μηχανικών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδος (ΕΜηΠΕΕ) και ο Σύλλογος Τεχνολόγων Μηχανικών Πληροφορικής (ΣΤΕΜΠ) δεν φαίνεται να συμφωνούν προς αυτή την κατεύθυνση.
3. Η πληροφορική τρέχει με ρυθμούς που η εκπαίδευση της πληροφορικής αδυνατεί να παρακολουθήσει. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί η εκπαίδευση της πληροφορικής να ‘τρέξει’ πιο γρήγορα και να συμβαδίσει με τις εξελίξεις ?
Δεν πιστεύω ότι η ανώτατη εκπαίδευση της πληροφορικής αδυνατεί να παρακολουθήσει τη συνεχή και γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Πολλές φορές καλλιεργείται η λάθος, κατά τη γνώμη μου, αντίληψη ότι οι απόφοιτοι, πρέπει, με το τέλος των σπουδών τους, να είναι απόλυτα έτοιμοι να εργαστούν σε οποιοδήποτε πεδίο της πληροφορικής. Τα περισσότερα τμήματα παρέχουν ικανοποιητικές γνώσεις σε μεθοδολογίες και τεχνικές και οι απόφοιτοί τους μπορούν στη συνέχεια να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις των εφαρμογών της επιστήμης όταν βρεθούν αντιμέτωποι με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας και τις νέες εξελίξεις της τεχνολογίας. Αρκεί να τους δοθεί εύλογο χρονικό διάστημα να αποκτήσουν εμπειρία. Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι δεν υπάρχουν προβλήματα στην ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται. Αυτά σχετίζονται με την καθυστέρηση επικαιροποίησης των προγραμμάτων σπουδών, με την αποσπασματική παροχή γνώσεων και με την αδυναμία πρόσληψης νέου επιστημονικού προσωπικού και ανανέωσης του τεχνολογικού εξοπλισμού των τμημάτων (ιδιαίτερα στις σημερινές οξύτατες συνθήκες οικονομικής κρίσης). Για να αντιμετωπίζεται η γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορική και των επικοινωνιών τα τμήματα Πληροφορικής πρέπει να δημιουργούν μία «κουλτούρα» συνεχούς μάθησης στους φοιτητές τους: «Να μάθουν να μαθαίνουν». Σημαντικό επίσης ρόλο παίζει η υποχρεωτική εκπόνηση πτυχιακής εργασίας και η πρακτική άσκηση στο επάγγελμα πριν την ολοκλήρωση των σπουδών.
4. Θα ήθελα να μου αναφέρετε επιγραμματικά τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τμήματα Πληροφορικής του Τεχνολογικού Τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης αλλά και γενικότερα τα τμήματα του τεχνολογικού τομέα
Ενώ ο φοιτητικός πληθυσμός των ΤΕΙ τα τελευταία χρόνια έχει φτάσει να είναι ίσος σε αριθμό με αυτόν των Πανεπιστημίων, ο αριθμός των μελών μόνιμου εκπαιδευτικού, διοικητικού και τεχνικού προσωπικού παραμένει στάσιμος και συγκρινόμενος με τα Πανεπιστήμια εξαιρετικά μικρός. Αντίστοιχο πρόβλημα παρουσιάζεται λόγω υποχρηματοδότησης και στην ανάπτυξη των υποδομών των Ιδρυμάτων – όχι μόνον στις μέρες μας, αλλά από την ίδρυση τους τα ΤΕΙ αντιμετωπίζονται σαν ιδρύματα Β΄κατηγορίας. Ίσως όμως το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ΤΕΙ, είναι η καταξίωσή τους στην ελληνική κοινωνία. Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για το γεγονός αυτό έχει η πολιτεία. Ο θεσμός των ΤΕΙ έχει δεχθεί συνεχή πολεμική κυρίως από ισχυρές επαγγελματικές ενώσεις όπως είναι το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος (ΤΕΕ) και οι εκάστοτε ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας απέφευγαν να δώσουν θεσμική λύση σε μια σειρά από ζητήματα που κυρίως σχετίζονται με το σαφή ορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων για μία σειρά από τμήματα. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η θεσμική απαγόρευση στα ΤΕΙ να διεξάγουν ολοκληρωμένο κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών που να περιλαμβάνει και την καθοδήγηση διδακτορικών διπλωμάτων. Με τον τρόπο αυτό εμποδίζεται, επί της ουσίας, η έρευνα και η παραγωγή νέας γνώσης, η επιστημονική εξέλιξη του ακαδημαϊκού προσωπικού των ΤΕΙ και η μεταφορά νέας γνώσης στους φοιτητές.
5. Τι απαντάτε σε όσους ακόμα και σήμερα, είτε γιατί δεν γνωρίζουν είτε για λόγους σκοπιμότητας θεωρούν τα τμήματα του τεχνολογικού τομέα υποδεέστερα έναντι των άλλων τμημάτων της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Την απάντηση θα μπορούσε να δώσει η απλή ανάγνωση της νομοθεσίας. Από το 2001 μέχρι και σήμερα όλοι οι νόμοι που αναφέρονται στη δομή και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης ρητά αναφέρουν ότι τα ΤΕΙ είναι ΑΕΙ. «Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) είναι τα ιδρύματα της ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία αποτελείται από δύο παράλληλους τομείς: τον πανεπιστημιακό και τον τεχνολογικό τομέα». Οι υποψήφιοι φοιτητές και οι γονείς τους θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα τμήματα των ΤΕΙ χορηγούν πρώτο ακαδημαϊκό τίτλο σπουδών τετραετούς διάρκειας. Οι σπουδές στα περισσότερα τμήματα των ΤΕΙ συνδυάζουν υψηλού επιπέδου θεωρητικές γνώσεις με την εφαρμογή τους στην πράξη. Οι απόφοιτοι των ΤΕΙ μπορούν να εγγράφονται κατευθείαν σε Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις με τους αποφοίτους των Πανεπιστημίων.
Ντάνης, Γ. «Ανώτατη Εκπαίδευση και Τμήματα
Πληροφορικής». Εφημ. Θεσπρωτών… Διαβούλευση 72 (Ηγουμενίτσα), 20/02/2012,
σελ. 7.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου